Ανάγνωση! Τι είναι ανάγνωση;
Η ανάγνωση είναι κάτι περισσότερο από το να εκφωνούμε (να διαβάζουμε), -στην κυριολεξία- τις λέξεις ενός κειμένου.
Ανάγνωση είναι αυτά που αντιλαμβανόμαστε και κατανοούμε, μέσα από τα κείμενα, τα οποία και μάς καθιστούν ικανούς "να συμπεραίνουμε ότι..." καθώς και "να διαμορφώνουμε άποψη"!
Τι είναι αυτό που κάνει κάποιους να θεωρούνται "καλοί αναγνώστες";
Η απάντηση είναι ότι οι "καλοί αναγνώστες" είναι σε θέση να εξαγάγουν συμπεράσματα από τα κείμενα που διαβάζουν ενώ, συγχρόνως, έχουν και την ικανότητα να διαμορφώνουν άποψη επί του θέματος. Οι ικανότητες αυτές είναι απόλυτα συνυφασμένες με την "κατανόηση", μια από τις πολλές δεξιότητες τις οποίες πρέπει να αναπτύξουν οι μαθητές προκειμένου να γίνουν ικανοί αναγνώστες, με ευφράδεια και αυτοπεποίθηση. Ο "καλός αναγνώστης" διαβάζει, κατανοεί, συμπεραίνει και διαμορφώνει άποψη! Είναι η κατανόηση ενός κειμένου ανάγνωσης που οδηγεί στο “συμπεραίνω ότι …” και στο "διαμορφώνω άποψη", δηλαδή στην ουσιαστική γνωστική ανάπτυξη!
Παρατηρείστε στο διάγραμμα, τις πολλές και ποικίλες δεξιότητες που απαιτούνται προκειμένου κάποιος να κατανοεί, πραγματικά, τα κείμενα που διαβάζει, για να αναγνωρίζεται ως “καλός αναγνώστης”.
- Ποιοι μαθητές θεωρούνται καλοί αναγνώστες;
-Αυτοί που είναι ικανοί να βγάζουν συμπεράσματα από τα κείμενα που διαβάζουν.
Στις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού σχολείου, οι περισσότεροι μαθητές είναι πραγματικά καλοί στην αποκωδικοποίηση των κειμένων που διαβάζουν και είναι σε θέση να εκφωνούν, σωστά, τις λέξεις που βλέπουν στη σελίδα. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι καταλαβαίνουν, απαραιτήτως, τι διαβάζουν. Ακόμη, πολλοί μαθητές αντιλαμβάνονται και απαντούν, σωστά, στις ερωτήσεις κατανόησης των “κυριολεξιών“. Οι ερωτήσεις "κατανόησης της κυριολεξίας” είναι αυτές που καλούν τους μαθητές να απαντήσουν σχετικά με αυτό που δηλώνεται “άμεσα” και “κυριολεκτικά” στο κείμενο. Για παράδειγμα: “Ο Γιώργος έχει ένα κόκκινο αυτοκίνητο” - “Τι χρώμα είναι το αυτοκίνητο του Γιώργου;” Αυτή η ερώτηση είναι “κυριολεκτική”, επειδή η απάντηση βρίσκεται ακριβώς εκεί, μέσα στο κείμενο και δεν χρειάζεται να ταξινομήσουμε πληροφορίες ή να επεξεργαστούμε αυτό που γράφει ο συγγραφέας.
Επαγωγή / Επαγωγικός Συλλογισμός: Κατανόηση και Εξαγωγή συμπερασμάτων.
Οι επαγωγικές ερωτήσεις είναι δυσκολότερες στο να απαντηθούν. Απαιτούν ένα σύνολο διαφορετικών δεξιοτήτων, που στηρίζονται η μία στην άλλη για να γίνουν κατανοητές. Είναι σαν τις τέσσερις πράξεις των μαθηματικών, όπου μπορεί οι μαθητές να γνωρίζουν να τις εκτελούν από μόνες τους, όμως, δεν φτάνει μόνο αυτό για να λύσουν τα προβλήματα της αριθμητικής. Πρέπει να κάνουν μια σειρά από επαγωγικούς συλλογισμούς, δηλαδή να σκεφτούν πρώτα και μετά να εκτελέσουν τις απαραίτητες πράξεις.
Οι ερωτήσεις επαγωγής σχετίζονται με τις "υπονοούμενες ενδείξεις" ενός κειμένου και την "προσωπική εμπειρία". Οι ενδείξεις δίδονται στο κείμενο, αλλά δεν αναφέρονται κυριολεκτικά: “Ο Γιώργος διάλεξε ένα αυτοκίνητο που είχε το χρώμα του νυκτερινού ουρανού.” - “Τι χρώμα είχε το αυτοκίνητο του Γιώργου;” Είναι προφανές ότι το κείμενο δεν μας λέει ποιό ακριβώς είναι το χρώμα του αυτοκινήτου. Εδώ είναι που πρέπει οι αναγνώστες μαθητές να προσδιορίσουν τις βασικές λέξεις του κειμένου, προκειμένου να απαντηθεί η ερώτηση. Πρέπει να εξετάσουν τις λέξεις “νυχτερινού” και “ουρανού” και να κάνουν την σύνδεση του κειμένου με αυτό που ξέρουν για τον “νυχτερινό ουρανό”, ότι δηλαδή, έχει μαύρο χρώμα.
Ένα άλλο παράδειγμα: “Ο θόρυβος γέμισε το σπίτι. Δάκρυα έτρεχαν στα μάγουλα του μικρού παιδιού. Ένα ποτήρι έσταζε στο πάτωμα.“ Ποιος ήταν ο θόρυβος; Τι συνέβαινε; Αυτό το κείμενο δεν μας λέει ποιος ήταν ο θόρυβος, με κυριολεκτικό τρόπο. Μπορούμε, όμως, να συμπεράνουμε ότι “το παιδάκι έκλαιγε” επειδή διαβάσαμε ότι έτρεχαν δάκρυα στο πρόσωπό του και ότι αυτό συνέβη επειδή “έριξε το ποτήρι του”, μιας και ένα ποτήρι δεν συνηθίζεται να βρίσκεται στο πάτωμα.
Για να αντιλαμβάνονται οι μαθητές την σημασία των κειμένων και να είναι ικανοί να συμπεραίνουν σωστά, χρειάζονται πολλές και διαφορετικές εμπειρίες.
Και ενώ οι εμπειρίες αυτές προέρχονται, κυρίως, από την αλληλεπίδραση με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον, οι επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει, ότι μπορούν να προέρχονται, επίσης, και από αυτά που οι μαθητές διαβάζουν. Έτσι, όσο περισσότερο διαβάζουν, τόσο περισσότερη εμπειρία μπορούν να ανασύρουν. Και αυτός είναι ο λόγος που ενθαρρύνουμε τους μαθητές να διαβάσουν μια ευρεία ποικιλία κειμένων. Όσο πιο πολύ διαβάζουν, τόσο πιο εύκολα θα είναι σε θέση να απαντούν στις επαγωγικές ερωτήσεις και να διατυπώνουν συμπεράσματα.
Οι Αναγνωστικές Δεξιότητες από κοινού με την Μνήμη Εργασίας -Working Memory- συμμετέχουν στην διαδικασία μάθησης και απαιτούν μεγάλη πρακτική εξάσκηση για να κυριαρχήσουν, να καταστούν κτήμα και να αποτελέσουν αιτιολογικό εργαλείο της σκέψης των παιδιών. Αυτό συμβαίνει, γιατί στην βάση των δεξιοτήτων αυτών συνυπάρχουν τρεις συστατικά σημαντικές λειτουργίες του νου: η Ακουστική αναγνώριση -Auditory recognition-, η Οπτική αναγνώριση -Visual recognition- και η Σημασιολογική Κατανόηση -Semantic Understanding -δηλ. ο επαγωγικός συλλογισμός.
Η ύπαρξη δυσκολίας σε κάθε μία από τις παραπάνω λειτουργίες -ή στον συνδυασμό τους- οδηγεί σε διαφορετικούς τύπους γνωστικών προβλημάτων, που μπορεί να οδηγήσουν σε συγκεκριμένες Μαθησιακές Δυσκολίες. Τα παιδιά με φτωχή Μνήμης Εργασίας, για παράδειγμα, χαρακτηρίζονται από μικρή ακαδημαϊκή πρόοδο και χαμηλή επίδοση στη βασική εκπαίδευση, την ανάγνωση, την γραφή και τα μαθηματικά.
Η συνηθέστερη ερώτηση που μας κάνουν οι γονείς αφορά στους μαθητές που παρουσιάζουν “επίμονη δυσκολία στην ανάγνωση” καθώς και “χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση”. Δυσκολίες σαν αυτές επηρεάζουν τα κίνητρα των μαθητών για “διάβασμα-ανάγνωση” και “διάβασμα-μελέτη”. [Η εννοιολογική ταύτιση των λέξεων αυτών στην ελληνική γλώσσα κάθε άλλο παρά τυχαία είναι.]
Έτσι, είναι κατανοητή η ανάγκη των γονέων που, στις περιπτώσεις αυτές, προστρέχουν για βοήθεια και καθοδήγηση. Το σχολείο του παιδιού τους και οι εκπαιδευτικοί του είναι οι πρώτοι που θα τους συμπαρασταθούν. Ας ξεκινήσουν από εκεί. Αν χρειαστεί και σε δεύτερο επίπεδο, η επικοινωνία με ένα ειδικό θα τους ενημερώσει για σύγχρονα και πρωτοποριακά Προγράμματα Εκπαιδευτικής Παρέμβασης, "νευροακουστικά" ή και "νευροκινητικά" που θα προσφέρουν την απαραίτητη υποστήριξη στους μαθητές, ώστε στο βαθμό του εφικτού, να άρουν τα προβλήματά τους, να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και καλές επιδόσεις. Για περισσότερες πληροφορίες, είστε ευπρόσδεκτοι να επικοινωνήσετε μαζί μας.
Αικατερίνα Καλοστύπη, BSc, PGD
Institute of Education – University College London (UCL)
Ειδικός ΝευροΑκουστικο-ΨυχοΠαιδαγωγός
Σύμβουλος Γνωστικής Ανάπτυξης & Εκπαίδευσης
Licenced & Certified Tomatis® Method Consultant
Safe and Sound Protocol Consultant
NMRfL Protocol Developer
Nemechek Protocol Supporter
IARCTC & ATTAch Member
ZERO to THREE Member
learningwayshellas.com
tomatishellas.com
TEL: +30 229911 21 71
Comments